Op 13 maart 2024 heeft het Europees Parlement de verordening rond artificiële intelligentie goedgekeurd. De eerste wet ter wereld over dit onderwerp! De wet moet nog wel worden aangenomen door de Europese Raad en gepubliceerd worden maar dit zijn slechts formaliteiten.

Via een op risico gebaseerde aanpak wil Europa regels opleggen. Hoe hoger het risico, hoe strenger de regels. Zo zijn er drie 'gradaties': onaanvaardbare risico’s, hoge risico’s en beperkte risico’s.

Europa wil via deze regels de goede werking van de interne markt waarborgen, innovaties stimuleren en ondersteunen en anderzijds ook burgers en ondernemingen beschermen tegen de schadelijke effecten van AI-systemen die grondrechten kunnen schenden.

Concreet gaat het over geharmoniseerde regels in de ganse Europese Unie, een verbod op bepaalde AI-praktijken, specifieke eisen en waarborgen voor systemen met een hoog risico, transparantievoorschriften, regels voor het in de handel brengen van systemen voor algemene doeleinden, regels over marktmonitoring, toezicht en handhaving van de regels en maatregelen ter ondersteuning van innovatie.

Naast regels worden ook sancties voorzien in de verordening. Overtreders riskeren hoger boetes die kunnen oplopen tot 35 miljoen euro of tot 7 % van de totale wereldwijze jaarlijkse omzet.

De wetgeving is algemeen en rechtstreeks van toepassing in de ganse Europese Unie. Ze treedt in werking 20 dagen na de bekendmaking en zal 24 maanden later van toepassing zijn (behoudens voor sommige onderdelen van de verordening die eerder al toepasbaar zullen zijn).

En op de werkvloer?
Wat dit concreet betekent voor de werkvloer is nog niet helemaal duidelijk, maar vaststaat dat Europa niet zo ver wil gaan als bvb de Verenigde Staten waar men van mening is dat er geen restricties nodig zijn. Het is essentieel dat ondernemingen verantwoordelijkheid nemen voor het gebruik van AI en ervoor zorgen dat het op een ethische en transparante manier wordt toegepast. Dat gaat van blackboxen in wagens, toegangscontroles tot allerlei toepassingen waar gebruik gemaakt wordt of kan gemaakt worden van gezichtsherkenning of vingerafdrukken om je in een systeem aan te melden, controles uit te voeren op arbeid of arbeidstijd (waaraan sancties verbonden zijn) ...

Ook het gebruik in die zin van algoritmes in de aanwerving van werknemers of ziektepatronen die aanleiding kunnen geven tot ontslag kunnen niet ongebreideld worden toegepast en hebben al blijk gegeven van discriminatie.

Nog veel werk aan de winkel voor de vakbonden in een sterk evoluerende arbeidsmarkt met nieuwe uitdagingen en valkuilen. Een eerste stap is met de AI-verordening alvast gezet.